تمامی سنگ‌های ساختمانی که در ساخت‌وساز مورد استفاده قرار می‌گیرند، الزاماً دارای شرایط ایده آل نیستند. به‌طور مثال، ممکن است سنگی شرایط مورد نیاز از نظر مقاومت و دوام را ارضا کند، اما با توجه به جنبه‌های دیگر قابل‌قبول نباشد. در نتیجه این یکی از وظایف مهندس پروژه است که سنگی متناسب با نیاز پروژه انتخاب کند.

یک سنگ ساختمانی خوب باید این ویژگی‌ها را داشته باشد:

از نظر ظاهری
سنگ‌های ساختمانی که در قسمت‌های نمای ساختمان به کار می‌روند باید ساختار بی‌نقص و فشرده‌ای داشته باشند. سنگ‌هایی بارنگ روشن معمولاً به سنگ‌هایی که تیره‌رنگ هستند ترجیح داده می‌شوند و به نظر می‌رسد سنگ‌های تیره در طول زمان کاربرد خود را در نما از دست خواهند داد. سنگ‌های نما نباید حفره‌های رسی، رگه و یا لکه‌های رنگی داشته باشند.

از نظر ساختار
زمانی که یک سنگ شکسته می‌شود، نباید ظاهر خود را از دست بدهد، به عبارتی باید ساختار یکدست و یکپارچه‌ای داشته باشد. ساختار سنگ ساختمانی باید فاقد هرگونه حفره، ترک‌خوردگی و یا تکه‌هایی از مواد شل و نرم باشد. چینه‌بندی سنگ که معمولاً در تکه سنگ‌های رسوبی دیده می‌شود، نباید با چشم غیرمسلح قابل‌رؤیت باشد.

از نظر مقاومت
سنگ‌های مورد استفاده در سازه‌ها باید از مقاومت و دوام بالایی برخوردار باشند تا در مقابل تغییرات جوی تجزیه نشوند و دچار فروپاشی نگردند. به‌طورمعمول سنگ‌ها می‌توانند در برابر نیروهایی که از طرف سازه به آن‌ها وارد می‌شود، مقاومت کنند اما در ساختمان‌هایی که نیروهای وارده غیرعادی هستند، باید حتماً مقاومت آن‌ها مورد آزمایش قرار گیرد. سنگ‌هایی که دارای ساختار کریستالی فشرده خوبی هستند، دارای مقاومت بیشتری می‌باشند. مقاومت فشاری سنگ‌های ساختمانی در عمل در بازه‌ای بین 60 تا 200 نیوتون بر میلی‌متر مربع قرار دارد.

از نظر وزن مخصوص
وزن مخصوص سنگ‌های ساختمانی مستقیماً با وزن و مقاومت آن‌ها متناسب است. در نتیجه سنگ‌های ساختمانی که وزن مخصوص‌های بالاتری دارند نباید در سدها، دیوارهای حائل، اسکله‌ها و بندرها مورد استفاده قرار گیرند. وزن مخصوص یک سنگ ساختمانی خوب چیزی بین 2.4 تا 2.8 است.

از نظر سختی
هنگامی‌که از سنگ‌ها برای کف، زیرسازی و مجراهای رودخانه‌ها استفاده می‌شوند، سنگ‌ها در معرض نیروهای سایشی ناشی از آب و اصطکاک قرار می‌گیرند. در نتیجه سنگ‌هایی که قرار است در این‌گونه موارد استفاده شوند باید حتماً قبل از به‌کارگیری، تحت آزمایش سختی قرار بگیرند.

از نظر چقرمگی
چقرمگی، معیاری برای میزان فشرده شدن است که یک سنگ می‌تواند تحمل کند. زمانی که سنگ‌ها قرار است از پس ارتعاشات وسایل نقلیه و رفت‌وآمدی که در جاده‌ها وجود دارد بربیایند، باید به‌اندازه کافی چقرمگی داشته باشد.

تخلخل و میزان جذب آب
سنگ‌های ساختمانی متخلخل به‌هیچ‌عنوان برای استفاده در ساخت‌وساز مناسب نیستند به‌خصوص اگر قرار باشد در نماهای بیرونی و در معرض هوا قرار گیرند. باران اسیدی با اجزای سنگ‌ها واکنش نشان می‌دهد و موجب فروریختن آن‌ها می‌شود. در مناطق سردسیر، آبی که در حفره سنگ‌ها باقی می‌ماند، یخ می‌زند. از آنجا که آب در اثر یخ زدن افزایش حجم می‌دهد، این انبساط موجب از هم پاشیده شدن سنگ‌ها می‌شود.

تخلخل سنگ‌ها باید مورد آزمایش قرار بگیرد و سنگ‌های متخلخل تنها باید در محل‌هایی مورد استفاده قرار بگیرند که به‌هیچ‌عنوان در معرض سرمازدگی، باران و یا هیچ نوع رطوبتی قرار نداشته باشند. جذب آب مستقیماً به تخلخل سنگ وابسته است. هر چه میزان تخلخل سنگ بیشتر باشد، آب بیشتری جذب و منجر به تخریب سنگ می‌شود.

در زیر برخی انواع سنگ‌ها به همراه بیشینه جذب آب آن‌ها (برحسب درصد) آمده است:

ماسه‌سنگ: 10

سنگ‌آهک: 10

گرانیت: 1

تله سنگ: 6

شیل: 10

گنیس: 1

سنگ متورق: 1

کوارتز: 3

از نظر رطوبت‌گیری
تمامی سنگ‌های تازه خورد شده حاوی مقدار مشخصی از رطوبت هستند که به آن رطوبت طبیعی معدن می‌گویند که باعث می‌شود نرم‌تر باشند و راحت‌تر بتوان روی آن‌ها کار کرد. سنگ خوب، باید فاقد رطوبت طبیعی معدن باشد. می‌توان به‌صورت طبیعی، رطوبت معدن را از سنگ‌ها گرفت. به این روند از بین بردن رطوبت، رطوبت‌گیری می‌گوییم. معمولاً یک بازه 6 تا 12 ماهه برای رطوبت‌گیری مناسب، کافی است.

از نظر مقاومت در برابر آب و هوا
این پارامتر بیان‌کننده میزان مقاومت بخش بیرونی سنگ در برابر آب‌وهوا است.

از نظر مقاومت در برابر آتش
سنگ‌های ساختمانی باید فاقد کلسیم کربنات، اکسیدهای آهن و مواد معدنی با ضرایب حرارتی متفاوت، باشند. سنگ آذرین، دچار فروپاشی‌های عمده می‌شود چراکه کوارتز در دمای حدود 575 درجه سانتی‌گراد به اجزای ریز تجزیه می‌شود. در مقابل سنگ‌آهک می‌تواند دمای بیشتری را تحمل کند، برای مثال تا 800 درجه سانتی‌گراد و در دمای بیشتر تجزیه خواهد شد.

منبع

نوشته شده توسط تیم مترجمین موسسه 808